Nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD) to przewlekłe schorzenia układu pokarmowego, które obejmują stany zapalne i owrzodzenia ściany przewodu pokarmowego. Dwa główne typy IBD to: wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC).W artykule omówimy charakterystykę tych chorób, objawy, czynniki ryzyka oraz szczegółowo przedstawimy rolę diety w leczeniu i łagodzeniu objawów.
Obejrzyj nasz FILM na ten temat:
Charakterystyka nieswoistych chorób zapalnych jelit
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) obejmuje nieswoiste zapalenie błony śluzowej odbytnicy oraz okrężnicy. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do owrzodzeń, które mogą prowadzić do groźnych komplikacji. Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) jest natomiast pełnościennym zapaleniem, które może obejmować dowolny odcinek przewodu pokarmowego – od jamy ustnej aż po odbyt. Istnieje również trzecia forma, nieokreślone zapalenie okrężnicy, która różni się objawami od WZJG i ChLC, a jej diagnoza często sprawia trudności.
Przyczyny rozwoju IBD nie są do końca poznane, ale istnieje silne przypuszczenie, że wpływ na nie mają czynniki genetyczne, autoimmunologiczne oraz środowiskowe.
Objawy IBD
Zarówno w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, jak i choroby Leśniowskiego-Crohna, pacjenci najczęściej odczuwają:
bóle brzucha,
brak apetytu,
utratę masy ciała,
zmiany okołoodbytnicze.
Zasadnicza różnica w objawach to obecność krwi w stolcu – w przypadku WZJG występuje bardzo często (często także ze śluzem), natomiast w ChLC rzadko pojawia się krew, a stolce są papkowate lub tłuszczowe. Choroby te mają charakter przewlekły, z okresami remisji, kiedy objawy mogą całkowicie ustąpić, oraz okresami zaostrzeń, w trakcie których dochodzi do nawrotu objawów.
Czynniki ryzyka WZJG i choroby Leśniewskiego-Crohna
Pomimo nieznanej jednoznacznej przyczyny rozwoju IBD, badania wskazują na istotne czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć na ryzyko wystąpienia chorób. Do odwracalnych czynników ryzyka należą:
palenie papierosów,
stosowanie antybiotyków,
niezdrowa dieta.
Zachorowalność na nieswoiste choroby zapalne jelit rośnie, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, co sugeruje, że tzw. "dieta zachodnia" może mieć związek z rozwojem tych chorób.
Jak dieta wpływa na rozwój choroby Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
"Dieta zachodnia", bogata w tłuszcze nasycone oraz cukry proste, przy jednoczesnym niskim spożyciu błonnika pokarmowego, przyczynia się do powstawania stanu zapalnego w jelitach. Badania wykazały, że:
wysoka konsumpcja tłuszczów nasyconych i cukrów prostych zwiększa ryzyko rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna,
niski poziom błonnika sprzyja dysbiozie, czyli zaburzeniu równowagi mikrobioty jelitowej, co prowadzi do obniżenia odporności i zwiększenia ryzyka przewlekłego stanu zapalnego.
Dieta bogata w owoce i warzywa, a także nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3, może zmniejszać ryzyko rozwoju IBD, dlatego zalecane jest stosowanie diety opartej na produktach roślinnych, bogatych w błonnik oraz zdrowe tłuszcze.
Jaka dieta przy remisji i zaostrzeniu przy nieswoistych chorobach zapalnych jelit – WZJG i chorobie Crohna?
Nie istnieje jedna uniwersalna dieta dla wszystkich pacjentów z IBD. Dieta musi być dostosowana indywidualnie do potrzeb pacjenta, w zależności od objawów, nasilenia choroby oraz fazy (remisja lub zaostrzenie). W przypadku pacjentów z IBD, dietetycy mogą zalecać następujące modele żywieniowe:
Dieta IBD-AID (Anti-Inflammatory Diet): skoncentrowana na eliminacji produktów wywołujących stany zapalne i wprowadzeniu przeciwzapalnych produktów roślinnych.
Dieta low FODMAP: stosowana u pacjentów z jednoczesnym zespołem jelita drażliwego (IBS), opiera się na eliminacji fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli.
Dieta łatwostrawna: w fazach zaostrzeń, unika się twardych w strukturze i ciężkostrawnych pokarmów.
Dieta śródziemnomorska: stosowana w czasie remisji, oparta na warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach, rybach oraz oliwie z oliwek, co sprzyja redukcji stanów zapalnych.
CDED + PEN (Crohn’s Disease Exclusion Diet): jest to dieta opracowana specjalnie dla pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna, w której stopniowo wyklucza się produkty wywołujące stan zapalny.
Zasady i etapy tych diet dokładnie omawiam w moim webinarze o diecie przy IBD. Jeśli potrzebujesz indywidualnego wsparcia dietetycznego, to zapraszam do rezerwacji wizyty indywidualnej.
W naszym gabinecie pracują doświadczeni dietetycy specjalizujący się w chorobie Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Z przyjemnością pomożemy w doborze odpowiedniej diety oraz zaplanujemy kompleksową dietoterapię dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta. Dzięki szczegółowej analizie stanu zdrowia, objawów oraz preferencji żywieniowych, nasi dietetycy opracują spersonalizowany plan żywieniowy, który nie tylko złagodzi objawy, ale również przyczyni się do poprawy jakości życia. Wspierając pacjentów w codziennych wyborach żywieniowych, dążymy do tego, aby każdy z nich mógł cieszyć się lepszym samopoczuciem oraz skutecznie zarządzać swoją chorobą.
Znaczenie prawidłowego stanu odżywienia przy IBD
Prawidłowy stan odżywienia odgrywa kluczową rolę w leczeniu pacjentów z IBD. Niedożywienie może znacznie pogorszyć przebieg choroby, zwiększając ryzyko powikłań, śmiertelności i obniżając jakość życia. Odpowiednia suplementacja i wsparcie dietetyczne mogą zminimalizować te zagrożenia.
Zapotrzebowanie na białko u pacjentów z IBD jest zwykle podwyższone, zwłaszcza w fazach zaostrzeń, gdzie wskazane jest zwiększenie spożycia białka do 1,2-1,5 g/kg masy ciała dziennie. W fazach remisji zapotrzebowanie na białko wraca do normy, czyli około 1 g/kg masy ciała.
Otyłość a IBD
Nowe badania wskazują, że otyłość może mieć negatywny wpływ na przebieg choroby. Pacjenci z IBD i otyłością często mają trudności z osiągnięciem remisji oraz są bardziej narażeni na komplikacje. Redukcja masy ciała jest zalecana, ale wyłącznie w fazach stabilnej remisji, aby nie pogorszyć stanu zdrowia pacjenta.
Niedokrwistość i osteoporoza
Dodatkowe problemy dietetyczne, z którymi borykają się pacjenci z IBD, to niedokrwistość (często wynikająca z niedoborów żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12) oraz osteoporoza (związana z niedoborem wapnia i witaminy D). Niezbędne jest monitorowanie tych parametrów oraz odpowiednia suplementacja, aby zapobiec poważnym powikłaniom.
Chociaż nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD) nie mają jednej uniwersalnej przyczyny, dieta odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu objawami i poprawie jakości życia pacjentów. Współpraca z dietetykiem, stosowanie odpowiednich modeli żywieniowych oraz dbanie o prawidłowy stan odżywienia są kluczowe w leczeniu pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Comments